ترکیه در این روزها برای یک حمله نظامی احتمالی علیه شبه‌نظامیان کرد در شمال سوریه آماده می‌شود. اردوغان با بهره‌‌برداری از بحران اوکراین، تلاش می‌کند برخی از اهداف سیاسی و نظامی خود در سوریه را برآورده کند. از طرفی، با اعمال قدرت به عنوان عضوی در ناتو، می‌خواهد مانع از پیوستن فنلاند و سوئد به این پیمان شود.

حمله احتمالی اردوغان به شمال سوریه اهداف سیاسی داخلی نیز دارد. در شرایطی که اقتصاد ترکیه در حال فروپاشی است و میزان تورم به ۷۳.۵ درصد رسیده و از سوی دیگر، قرار است سال آینده انتخابات ریاست‌جمهوری و مجلس هم در ترکیه برگزار شود، اردوغان می‌خواهد با حمله به سوریه، توجه رای‌دهندگان قوم‌گرای ترک را به خود جلب کند و آرای آن‌ها را در انتخابات به دست آورد.

اردوغان اخیرا به مجلس ترکیه اعلام کرد که ارتش قصد دارد عملیاتی را علیه جنگجویان کرد در دو شهر در شمال سوریه آغاز کند. هدف از این عملیات به گفته اردوغان، ایجاد یک منطقه امن به طول ۳۰ کیلومتر در مرز جنوبی ترکیه است تا از آثار و پیامدهای انتقال بحران مزمن سوریه به ترکیه جلوگیری شود.

اردوغان ادعا کرد: «ارتش ترکیه پیش از اینکه گام‌به‌گام به مناطق دیگر سوریه منتقل شود، مناطق تل‌رفعت و منبج را از وجود تروریست‌ها پاکسازی خواهد کرد.» معنی سخنان رئیس‌جمهوری ترکیه این است که اهداف او به این دو منطقه تحت تسلط کردهای موسوم به «نیروهای دموکراتیک سوریه» محدود نمی‌شود، بلکه به مناطق دیگر سوریه نیز چشم طمع دوخته است.

آنتونی بلینکن، وزیر خارجه ایالات متحده آمریکا، ترکیه را از هرگونه عملیات نظامی جدید علیه کردها بر حذر داشت، اما نگفت که در صورت وقوع آن، آیا آمریکا برای جلوگیری از آن، اقدامی خواهد کرد یا خیر.

 ماریا زاخارووا، سخنگوی وزارت خارجه روسیه، هم در این رابطه به ترکیه هشدار داد. او گفت در حالی‌ که روسیه نگرانی‌های ترکیه درباره حضور شبه‌نظامیان کرد در شمال سوریه را درک می‌کند، راه‌حل این مسئله را نه زیر پا گذاشتن تمامیت ارضی سوریه و گسترش اشغال آن به دست نیروهای خارجی، که استقرار نیروهای ارتش دولت سوریه در آن مناطق می‌داند.

از سوی دیگر، نیروهای دموکراتیک سوریه هم که حمایت آمریکا را با خود دارند، اعلام کرده‌اند در صورت حمله مجدد ترکیه به شمال، در کنار دولت سوریه قرار خواهند گرفت و از آن کمک خواهند خواست. نیروهای دموکراتیک سوریه خاطرنشان کردند که اولویت آنان کاهش تنش‌ها در مرز ترکیه است، اما در صورتی‌ که آنکارا تهدید خود را عملی کند، آن‌ها نیز برای یک جنگ بلندمدت آماده‌اند. اظهارات نیروهای دموکراتیک سوریه، در عین حال این پیام را به ایالات متحده می‌فرستد که آمریکا باید به ترکیه فشار وارد کند تا برنامه خود را لغو کند و از حمله به شمال سوریه منصرف شود.

این در حالی است که وضعیت در منطقه پرتنش‌ است و تبادل آتش سلاح سنگین میان نیروهای کرد از یک سو و ارتش ترکیه و گروه‌های مسلح سوری تحت حمایت ترکیه از سوی دیگر، تقریبا پیوسته جریان دارد و گروه‌های مسلح سوری تحت حمایت ترکیه برای مشارکت در عملیات نظامی احتمالی قریب‌الوقوع و گسترش منطقه نفوذ خود، آماده می‌شوند.

در صورتی‌ که ترکیه تهدید خود را عملی کند، این چهارمین حمله ارتش ترکیه به شمال سوریه از سال ۲۰۱۶ به این سو خواهد بود. در سه حمله قبلی ‌هم ادعای ترکیه سرکوب داعش و یگان‌های مدافع خلق بود؛ اما در واقع بیشتر بر سرکوب نیروهای کرد تمرکز کرده بود.

پیش‌بینی می‌شود عملیات نظامی ترکیه به تیرگی روابط این کشور با ایالات متحده آمریکا و روسیه منجر شود و ممکن است آوارگی شمار زیادی از ساکنان این منطقه جنگ‌زده را در پی داشته باشد. افزون بر آن، عملیات جدید ترکیه در این منطقه که داعش نیز در آن حضور دارد، نه‌تنها به مردم سوریه و به نیروهای دموکراتیک سوریه آسیب می‌رساند، بلکه به منافع راهبردی آمریکا، روسیه و ایران نیز صدمه خواهد زد. از این رو بعید به نظر می‌رسد که ترکیه بدون تفاهم با طرف‌های حاضر در منطقه، به یک حمله گسترده در شمال سوریه دست بزند؛ چون امکان ندارد رئیس‌جمهوری ترکیه خود را به مخاطره بیندازد و در منطقه‌ای که نیروهای آمریکایی و روسی حضور دارند، چنین عملیاتی را ترتیب دهد و آن‌ها را هدف بگیرد؛ زیرا عواقب وخیم این کار را به‌خوبی درک می‌کند. به عبارت دیگر، آمریکا و روسیه می‌توانند با تکیه بر واقعیت موجود در شمال سوریه به دولت اردوغان فشار بیاورند که تا یافتن یک راه‌حل فراگیر برای بحران کل سوریه، وضعیت موجود را در شمال ترکیه را ثابت نگه دارد.

آنچه در رابطه با بحران سوریه هم خنده‌آور و هم گریه‌آور است، این است که همه طرف‌های خارجی موجود در سرزمین سوریه اعم از آمریکا، روسیه، ترکیه و ایران، در هر مناسبت کوچک و بزرگی، علاقه‌مندی شدید خود به یکپارچگی، تمامیت ارضی و استقلال سوریه را ابراز می‌کنند اما در عمل، همواره بر تجزیه و تقسیم سوریه متمرکز بوده‌اند.

این سیاست دوگانه نه در جهت یکپارچگی و تمامیت ارضی سوریه قرار دارد و نه با منافع مردم سوریه سازگار است و نه حتی می‌تواند به منافع بلندمدت نیروهای خارجی حاضر در خاک سوریه کمک کند. از این‌ رو، مسئولیت جامعه بین‌المللی این است که با در نظر داشتن منافع همه اقشار و گروه‌های مختلف مردم سوریه، در جهت پایان دادن به بحران سوریه با همدیگر همکاری کنند. البته در این هم شکی نیست که ثبات و آرامش در سوریه به ثبات و آرامش در منطقه کمک می‌کند و در نهایت به نفع همه نیروهای خارجی موجود در سرزمین سوریه تمام می‌شود.